TÜBİTAK PROJECTS

8. Proje Başlığı: TÜBİTAK-ÇAYDAG- 114Y415 - Otomatik Yüksek Frekanslı Ölçümler Aracılığıyla Göl Metabolizmalarının ve Fitoplankton Biyokütlesinin Aşırı Olaylara Yanıtının İncelenmesi

Proje Bilgileri: Tatlı su kaynakları, iklim değişikliği ve insan etkisi ile tehdit altındadır. Geliştirilmiş yerinde örneklemeler artık bu kaynakların korunması için yeterli değildir. Teknoloji ile yüksek frekanslı otomatik sistemler geliştirerek su kaynaklarından istenildiği kadar sık veri toplamak, ekosistemlerin değişen çevresel koşullara verdiği yanıtları değerlendirmemize ve geleceğe yönelik projeksiyonları güçlendirmemize yardımcı olur. Bu proje ile Eymir Gölü'nde yüksek frekanslı otomatik bir izleme istasyonu (HFAMS) kurmayı amaçladık. Bu amaçla, göl ekosistemi üç yıl boyunca yakından incelendi ve çevresiyle etkileşimleri değerlendirildi. Projenin bilimsel kısmına ek olarak, vatandaş bilim kısmı eklenmiş ve Eymir Gölü Elçileri Eğitim Programı (ELATP) geliştirilmiştir. Projede elde edilen bilimsel bilgiler, 5. ve 7. sınıf öğrencileriyle paylaşılmış ve öğrenciler arasında çevresel farkındalık oluşturulması amaçlanmıştır. Bu proje, Türkiye'de otomatik izleme sistemlerinin genişletilmesi, eğitim açısından bilimsel düşüncenin öne çıkartılması ve vatandaşların çevresel farkındalık kazanmasına yönelik bir aşılama olarak çok önemli bir rol oynamaktadır.

Destekleyen Kuruluş: TÜBİTAK - 398.264 TL

Proje Süresi: Ocak 2015 – Ocak 2018

Proje Yönetimi: Prof. Dr. Meryem Beklioğlu (Proje Yöneticisi), Prof. Dr. Fatih Evrendilek (Araştırmacı), Doç. Dr. Nusret Karakaya (Araştırmacı)

Proje Yardımcıları: Eti Ester Levi, Duygu Tolunay, Müşerref Büşra Yağlı, Nur Filiz, Uğur Işkın

Yayınlar:

5. Presentation of the Citizen Science Package of the Project Number 114Y415 (Paper - International Conference - Invited Speaker)

4. Technology Wonders in Lake Monitoring Research: Turkey's Single High-Resolution Automatic Monitoring System Eymir Lake Application (Paper - National Paper - Oral Presentation)

3. Lake Ambassadors Training: I Know, Love, and Protect My Lake (Paper - National Paper - Oral Presentation)

2. Impact of Extreme Wind Events on Metabolism of Lake Eymir Using Real-time Automatic Lake Observation Station (Paper - International Paper - Oral Presentation)

1. Assessing the impact of environmental variables together with a short extreme wind event on metabolism Lake Eymir using high-frequency data (Paper - International Conference - Invited Speaker)

7. Proje Başlığı: TÜBİTAK 1002: 112Y387 - Eymir Gölü için gerçek zamanlı göl izleme ve erken uyarı sistemi prototiplerinin geliştirilmesi

Proje Bilgileri: Bu proje kapsamında, gerçek zamanlı olarak suyun bazı fiziksel ve kimyasal değişkenlerini örnekleyen ve analiz eden, ayrıca toplanan bilgilere dayalı olarak aşırı olaylar için erken uyarı sistemi geliştiren bir sistem prototipi inşa edilmiştir. Bu prototip sayesinde gölden sürekli su örnekleri alınacak ve sıcaklık, çözünmüş oksijen, iletkenlik ve pH ölçümleri gerçek zamanlı olarak yapılacaktır. Ayrıca, elde edilen sonuçlar ana web sunucusuna aktarılacak ve orada depolanacaktır. Dahası, bu entegre sistemın işlevsel prototipi kullanılarak, web üzerinden gerçek zamanlı veri setleri sağlanacak ve gerektiğinde eski veri setlerine ve gerçek zamanlı verilere daha fazla analiz için erişilebilecek ve web sayfası olan www.eymirlakewatch.com'da grafiksel olarak gözlemlenecektir.

Destekleyen Kuruluş: TÜBİTAK

Proje Süresi: Mart 2013 – Eylül 2013

Proje Yönetimi: Prof. Dr. Meryem Beklioğlu

6. Proje Başlığı: TÜBİTAK - ÇAYDAG - 110Y125 - Akdeniz İklim Kuşağındaki Sığ Göllerdeki Su Bitkilerinin Yapısal Rolünü ve Gelişimini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi ve Geçmiş, Bugün ve Daha Sıcak Koşullarda Belirlenerek Uyumu ve Hafifletme Stratejileri Oluşturulması.

Proje Bilgileri: Bu proje kapsamında, ülkemizde kuzey-güney enlem aralığında seçilen sığ göllerdeki su bitkilerinin rollerini ve gelişimini etkileyen faktörler, "Zaman Yerine Mekan Kullanımı" yaklaşımına dayalı anlık fotoğraf örnekleme ve yapay bitkilerle yerinde mezoskam testi ile araştırılmıştır. "Zaman Yerine Mekan Kullanımı" yaklaşımıyla elde edilen veriler, ülkemizdeki sığ göller üzerinde iklim değişikliğinin etkilerini anlamak için kullanılmıştır. Bu tahminlere uygun olarak, sığ göllerin daha sıcak koşullara uyumu ve olası ekosistem bozulmasını azaltma önlemleri araştırılmıştır. Alan çalışmalarından elde edilen bulguların doğruluğunu test etmek için, kontrol edilen bir laboratuvar ortamında av baskısı altındaki zooplankton üzerindeki su bitkilerinin sığınma etkisi araştırılmıştır. Geçmişten günümüze göl durumu ile ilgili veriler, paleolimnolojik yöntemler kullanılarak, yoğun tarım ve öncesi (60-150 yıl) döneme ait su bitkilerinin durumu, göl tabanından alınan sediment örneklerindeki sub-fosil Cladocera, su bitkisi makrofosilleri ve diyatomlar kullanılarak değerlendirilmiştir. İlkbahar ve yaz (büyüme mevsimi) mevsimlerinde yapılan iki örnekleme temeline dayanan "anlık fotoğraf örnekleme" yöntemi, yüksek mekansal ancak düşük zamansal çözünürlüğe sahiptir. Bu nedenle, proje süresince 1997'den beri ODTÜ Biyoloji Bölümü, Limnoloji laboratuvarı tarafından yürütülen "Eymir ve Mogan Gölleri izleme çalışması"ndan elde edilen veriler, proje hedefleri doğrultusunda değerlendirilmiş ve yüksek zamansal çözünürlüğe sahip su ile (15 yıl) bitkilerin büyümesini kontrol eden faktörlerin ve yapısal rollerinin yıllar içinde nasıl değiştiği değerlendirilmiştir. Modelleme yaklaşımı ile geleceğe dair tahminler üretilmiş ve iklim değişikliğinin göl dinamikleri üzerindeki olası etkileri daha etkili bir şekilde ortaya konmaya çalışılmıştır. Gelecekteki göl ekosistem dinamiklerini öngörmek amacıyla Mogan Gölü modelleme çalışmaları yapılmıştır.

Destekleyen Kuruluş: TÜBİTAK – 394.000 TL

Proje Süresi: 2010 – 2013

Proje Yönetimi: Prof. Dr. Meryem Beklioğlu (Proje Yürütücüsü), Prof. Dr. Nilsun Demir

Proje Yardımcıları: Doç. Dr. Mustafa Duran, Doç. Dr. Erkan Uzunhisarcıklı, Yrd. Doç. Dr. Müfit Özuluğ, Yrd. Doç. Dr. Arda Özen, Dr. Ayşe İdil Çakıroğlu, Dr. Ülkü Nihan Yazgan Tavşanoğlu, Gizem Bezirci, Eti E. Levi, Tuba Bucak, Jan E. P. Coppens

Yayınlar:

5. Arda Özen, Michal Šorf, Carolina Trochine, Lone Liboriussen, Meryem Beklioglu, Martin Søndergaard, Torben L. Lauridsen, Liselotte Sander Johansson, Erik Jeppesen. (2013). Long‐term

effects of warming and nutrients on microbes and other plankton in mesocosms. Freshwater Biology- 58, 3, 483-493. https://doi.org/10.1111/j.1365-2427.2012.02824.x

4. Eti E. Levİ, Ayşe İ. Çakıroğlu, Tuba Bucak, Bent V. Odgaard, Thomas A. Davidson, Erik Jeppesen, Meryem Beklioğlu. (2014). Similarity between contemporary vegetation and plant remains in the surface sediment in Mediterranean lakes. Freshwater Biology. 59, 724-736. https://doi.org/10.1111/fwb.12299

3. Arda Özen, Tuba Bucak, Ülkü Nihan Tavşanoğlu, Ayşe İdil Çakıroğlu, Eti Ester Levi, Jan Coppens, Erik Jeppesen, Meryem Beklioğlu. (2014). Water level and fish-mediated cascading effects on the

microbial community in eutrophic warm shallow lakes: a mesocosm experiment. Hydrobiologia. 740, 25- 35 DOI: 10.1007/s10750-014-1934-1

2. Ayşe İdil Çakıroğlu, Ü. Nihan Tavşanoğlu, Eti E. Levi, Thomas A. Davidson, Tuba Bucak, Arda Özen, Gürçay K. Akyıldız, Erik Jeppesen, Meryem Beklioğlu. (2014). Relatedness Between Contemporary Cladocera and Surface Sediment Sub-Fossil Cladocera Assemblages in Turkish Lakes. Journal of Paleolimnology. 52 (4), 367-383. https://doi.org/10.1007/s10933-014-9799-x

1. Ülkü Nihan Tavşanoğlu, Sandra Brucet, Eti Ester Levi, Tuba Bucak, Gizem Bezirci, Arda Özen, Liselotte S. Johansson, Erik Jeppesen, Meryem Beklioğlu. (2015). Sized based diel migration of zooplankton in Mediterranean shallow lakes assessed from in situ experiments with artificial plants. Hydrobiologia, 753, 47–59. DOI 10.1007/s10750-015-2192-6.

5. Proje Başlığı: TÜBİTAK 109Y181 - Sığ Göllerin Ekolojik Yapısını Belirlemede Mikrobiyal Döngünün Rolü

Proje Bilgileri: Bakteriler, nanoflagellatlar ve silikoforlar mikrobiyal döngüyü oluşturur ve bu, pelajik sucul toplulukların mikrobiyal bileşenleri aracılığıyla karbon ve besin maddesi döngüsünün yollarının bir modelidir. Bakteriler ve bakteriyofajlar arasındaki ilişkiler, özellikle Eutrofikasyon ve hidrolojik değişikliklerle değişimleri açısından, Akdeniz iklim kuşağındaki göllerde tam olarak anlaşılmamıştır. Sığ göl ekosistemlerindeki mikrobiyal topluluklar, etkileşimleri ve çevresel değişikliklere verdikleri yanıtlar hakkında çok az bilgi bulunmaktadır, ancak bunların yaygın ve muhtemel önemine rağmen. Çoğu çalışma, ılıman ve tropikal iklim kuşaklarında yapılmıştır. Kuzeyden Güney'e latitudinal bir gradyan boyunca farklı besin ve avlanma durumlarına sahip olan mikrobiyal besin ağı topluluğunun karşılaştırmalı bir çalışmasını yaptık. Trofik kaskadın mikrobiyal döngü üzerindeki etkisi hakkında çok az bilgi bulunmakta ve genellikle sonuçlar çelişkilidir. Farklı zooplankton taksonlarının mikrobiyal döngü topluluğu üzerindeki etkisi, Kuzeyden Güney'e latitudinal bir gradyan boyunca 14 gölde yerinde besin ağı deneyleriyle araştırılmıştır. Mevsimsellik etkisinin Lakes Eymir ve Mogan'da izlenmesiyle belirlendi. Ancak, su seviyesi dalgalanmalarının mikrobiyal döngü üzerindeki etkisi, Lake Eymir'de mesokosm deneyiyle belirlendi. Mikrobiyal döngünün trofik seviye, mevsimsellik, hidroloji ve zooplanktonun otlama etkisi açısından nasıl değiştiğini açıklamaya odaklandık. Klasik bir besin ağı ile mikrobiyal döngü arasındaki ilişki de tartışıldı.

Destekleyen Kuruluş: TÜBİTAK

Proje Süresi: Mart 2010 – Mart 2011

Proje Yönetimi: Prof. Dr. Meryem Beklioğlu (Proje Yürütücüsü), Arda Özen (Araştırmacı)

Proje Asistanları: Tuba Bucak, Ü. Nihan Yazgan Tavşanoğlu, A. İdil Çakıroğlu, Eti Levi, Ece Saraoğlu

Yayınlar:

1. Arda Özen, Michal Šorf, Carolina Trochine, Lone Liboriussen, Meryem Beklioglu, Martin Søndergaard, Torben L. Lauridsen, Liselotte Sander Johansson, Erik Jeppesen. 2013. Long‐term effects of warming and nutrients on microbes and other plankton in mesocosms. Freshwater Biology- 58, 3, 483- 493. https://doi.org/10.1111/j.1365-2427.2012.02824.x.

4. Proje Başlığı: TÜBİTAK - ÇAYDAG - 105Y332. Akdeniz İklim Kuşağındaki Sığ Göllerde Su Bitkilerinin Yapısal Rolünü ve Gelişimini Belirleyerek Adaptasyon ve Hafifletme Stratejileri Oluşturma ve Geçmişte, Bugün ve Daha Sıcak Koşullarda Gelişimlerini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi.

Proje Bilgileri: Küresel ısınma nedeniyle artan sıcaklık ve azalan yağış, kuzey enlemlerdeki göllerin, eutrofik koşullar gibi, güney enlemlerdeki göllerde yaşanabileceğini göstermektedir. Bu proje kapsamında, kuzey-güney enlem çizgisi boyunca "Zaman Yerine Uzay Yaklaşımı" ile örneklenen 26 gölde kapsamlı bir ekolojik yaklaşımla iklim ve eutrofikasyonun etkileri incelenmiştir. Mesokosm deneyi, 2007 yazında aşırı su seviyesi düşüşü nedeniyle bitki büyümesini etkilemeyen toplam fosfor (TP) ve toplam Azot (TN) artışının nedeninin bitkiler lehine su altında ışık miktarının artması olabileceğini göstermiştir. Besin ağı ilişkileri, δ15N ve δ13C izotopları kullanılarak ülkemizde ilk kez dört gölde detaylı bir şekilde incelenmiştir. Besin ağındaki üst sıralardaki yırtıcı balıkların, kışın donmayan Abant ve Büyük göllere kıyasla, Esox lucius, Stizostedion lucioperca ve Salmo trutta gibi yırtıcı balıkların omnivor beslenme davranışı sergilediği bulunmuştur. Ülkemizde yüzey sedimantındaki sub-fosil Cladocera ilk kez eş zamanlı olarak alınan çevresel değişkenler kullanılarak oluşturulmuş ve tarihsel elektriksel iletkenlik ve Secchi / Maksimum derinlik tahminleri için transfer fonksiyonları geliştirilmiştir. Ayrıca, kısa çekirdeklerden tanımlanan bitki makrofosilleri ve yedi gölün geçmiş bitki örtüsü belirlenmiştir.

Destekleyen Kuruluş: TÜBİTAK

Proje Süresi: 2006 – 2009

Proje Yönetimi: Yrd. Doç. Dr. Didem Gökçe Oğuzkurt (Proje Yürütücüsü), Prof. Dr. Meryem Beklioğlu (Araştırmacı)

Proje Asistanları: Ayşe İdil Çakıroğlu, Ülkü Nihan Yazgan Tavşanoğlu, Arş. Gör. Arda Özen, Korhan Özkan

Yayınlar:

3. Korhan Özkan, Erik Jeppesen, Liselotte S. Johansson, Meryem Beklioglu. (2010). The response of periphyton and submerged macrophytes to nitrogen and phosphorus loadings in shallow warm lakes: a mesocosm experiment. Freshwater Biology 55, 463–475. DOI: 10.1111/j.1365-2427.2009.02297.x

2. Arda Özen, Burcu Karapinar, Ismail Küçük, Erik Jeppesen, Meryem Beklioglu. (2010). Drought-induced changes in nutrient concentrations and retention in two shallow Mediterranean lakes subjected to different degrees of management. Hydrobiologia 646, 61–72. https://doi.org/10.1007/s10750-010-0179-x

1. Ü. Nihan Tavsanoğlu, A. Idil Çakıroğlu, Seyda Erdoğan, Mariana Meerhoff, Erik Jeppesen, Meryem

Beklioğlu. (2012). Sediment – not plants – is the preferred refuge for Daphnia against fish predation in Mediterranean shallow lakes: an experimental approach. Freshwater Biology- 57(4), 795-802. DOI: 10.1111/j.1365-2427.2012.02745.x

3. Proje Başlığı: TÜBİTAK – ÇAYDAG- 104Y308. Göl Sistemlerinde Bir Biyobelirteç Olan Daphnia Üzerinde Tuzluluk ve Böcek İlacı Miktarlarının Etkilerinin Belirlenmesi ile Ekosistem Durumunu Tahmin Edebilecek Model ve İndeks Tasarımı

Proje Bilgileri: Bu çalışmada, tatlı su ekosistemlerinin önemli türlerinden biri olan Daphnia türlerinin hayatta kalma oranlarının ve yaşam döngülerinin, doğal stres faktörü olan balık yırtıcılığı, artan tuzluluk ve pestisit yoğunlukları altında nasıl değiştiği, derinlemesine laboratuvar deneyleri ve modellerle incelenmiştir. Daphnia bireylerinde moleküler düzeyde tetiklenen değişiklikler ilk kez FTIR spektroskopisi kullanılarak belirlenmiştir.

Destekleyen Kuruluş: TÜBİTAK

Proje Süresi: Temmuz 2005 – Ekim 2007

Proje Yönetimi: Prof. Dr. Meryem Beklioğlu (Proje Yürütücüsü), Yrd. Doç. Dr. Feriha Yıldırım (Araştırmacı, son 1 yıl*), Dr. Karsten Rinke (Araştırmacı), Dr. Can Ozan Tan (Araştırmacı)

Proje Asistanları: Sara Banu Akkaş, Gizem Bezirci, Ülkü Nihan Yazgan Tavşanoğlu

Yayınlar:

2. Gizem Bezirci, Sara B. Akkas, Karsten Rinke, Feriha Yıldırım, Zeynep Kalaylıoğlu, Feride Severcan, Meryem Beklioglu. 2012. Impacts of salinity and fish-exuded kairomone on the survival and molecular profile of Daphnia pulex. Ecotoxicology, 21, 601–614. doi: 10.1007/s10646-011-0820-0

1. Bezirci, G., Akkas, S.B., Yıldırım, F., Beklioglu, M. Effects of salinity and Fish predation on Daphnia pulex life history traits. 5th Symposium for European Freshwater Sciences (SEFS), July 8-13, 2007, Palermo, Italy. (poster)

2. Proje Başlığı: TÜBİTAK, ÇAYDAG 105Y085. Türkiye'deki göl ekosistemlerine Küresel İklim Değişikliğinin etkisinin belirlenmesi

Proje Bilgileri: Türkiye'deki on iki gölün verileri, EOF (Empirik Ortogonal Fonksiyon) ve CCA (Kanonik Korelasyon Analizi) kullanılarak hidro-meteorolojik parametreler ile serbest bırakma sistemleri (NAO, EAW, M) arasındaki ilişkiyi anlamak için incelenmiş ve önemli sonuçlar elde edilmiştir. Bölgedeki büyük ölçekli atmosfer sisteminin baskın bileşenleri EOF analizi kullanılarak belirlenmiştir. Mogan Gölü'nün biyolojik yapısı üzerinde iklim etkilerini anlamak için analizler yapılmıştır.

Destekleyen Kuruluş: TÜBİTAK

Proje Süresi: Ekim 2005 – Ekim 2007

Proje Yönetimi: Prof. Dr. Temel Oğuz (Proje Yürütücüsü), Prof. Dr. Meryem Beklioğlu (Araştırmacı)

Proje Asistanı: Onur Kerimoğlu

Yayınlar:

1. Onur Kerimoglu, Temel Oguz & Beklioglu Meryem. Impact of Global Climate changes on Lake Ecosystems, Turkey. International Conference on Climate change and the Middle East, Past, Present and Future, 20-23 November 2006. Istanbul, Turkey.

1. Proje Başlığı: TÜBİTAK - ÇAYDAG - 104Y371 - Uzaktan Algılama Kullanarak Sığ Göllerde Su Berraklığının ve Su Bitkilerinin Kaplanma Oranının Belirlenmesi

Proje Bilgileri: Sığ göl sulak alanlarının mevcut durumunun belirlenmesi ve izlenmesi, biyoçeşitliliğin ve sürdürülebilirliğin korunmasında büyük öneme sahiptir. Bu bağlamda, Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), oldukça umut vadeden tekniklerdir. Bu proje kapsamında, sığ göl sulak alanlarının önemli ekolojik işaretçileri olan su yüzeyi bitkileri ve su berraklığının, geleneksel belirleme yöntemlerinin yanı sıra uzaktan algılama tekniklerini kullanarak belirlenmesi ve izlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak değerlerin analizi, değerlendirilmesi ve haritalanması yapılmıştır.

Destekleyen Kuruluşlar: TÜBİTAK, ODTÜ BAP-2005-07-02-04, Ankara'daki Hollanda Kraliyet Büyükelçiliği, Tarım bölümü, KNIP Projesi

Proje Süresi: Temmuz 2005 – Ocak 2007

Proje Yönetimi: Yrd. Doç. Dr. Zuhal Akyürek (Proje Yürütücüsü), Prof. Dr. Meryem Beklioğlu (Araştırmacı)

Proje Asistanı: Özge Karabulut Doğan

Yayınlar:

3. Özge Karabulut Doğan, Zuhal Akyürek, Meryem Beklioğlu. 2009. Mapping and identification of submerged plants in a shallow lake, Turkey using Quickbird satellite data. Journal of Environmental Management: 90, 2138-2143. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2007.06.022

2. Özge Karabulut Doğan, Zuhal Akyürek, Meryem Beklioğlu. Mapping and Identification of Submerged Vegetation in a Shallow Lake, Turkey using Quickbird Satellite Data. Globwetland Symposium, ESA-ES-IN, Frascati, October 19-20, 2006, Rome, Italy.

1. Özge Karabulut Doğan, Zuhal Akyürek, Meryem Beklioğlu. Detection of Changes in Aquatic Vegetation Cover in two Central Anatolian Shallow Lake Wetlands Using Remote Sensing Techniques. 10th International Specialised Conference on Diffuse Pollution and sustainable Basin Management, September 18-22, 2006 İstanbul, Turkey.

Diğer Projeler:

DPT_BAP_ÖYP: Türk sığ göllerinde fitoplankton topluluk yapısını kontrol eden faktörlerin çeşitli yaklaşımlar kullanılarak incelenmesi. Proje Yürütücüsü: Meryem Beklioğlu, Yüksek Lisans Öğrencisi: Şeyda Erdoğan. (2012-2016)

BAP-08-11-DPT. 2010 K121500-2. TEAB. Proje Ekibi: Meryem Beklioğlu, Zuhal Akyürek, Helga Tılıç, Bahar Gedikli. Beyşehir Gölü Ekolojisi. (2010) (135.000 TL)

DPT_BAP_ÖYP: Hidrolojinin, balıkların ve besin maddelerinin sığ göllerin ekolojisini belirlemedeki rolü. Proje Yöneticisi: Meryem Beklioğlu, Yüksek Lisans Öğrencisi: Arda Özen. (2004-2012)